In oude ansichten
In oude ansichten
De term "In oude ansichten" verwijst naar historische ansichtkaarten, meestal uit het begin van de 20e eeuw, die beelden vastleggen van steden, dorpen, landschappen, gebouwen en andere taferelen uit vervlogen tijden. Deze kaarten dienen als kleine tijdscapsules, waarin stukjes verleden zijn bewaard. Ze bieden een unieke blik op hoe verschillende plekken er vroeger uitzagen. Voor velen wekken deze ansichtkaarten nostalgie op, brengen herinneringen tot leven aan hun jeugd of het bestaan van eerdere generaties, en vormen zo een tastbare brug naar het verleden.
Leimuiden
In het Leimuiden van de vroege 20e eeuw speelde een groot deel van het dagelijkse leven zich af in de Dorpsstraat en het Oosteinde, het kloppende hart van dit Zuid-Hollandse dorp. In de dorpskern ontmoetten Leimuidenaren elkaar in kleinschalige, vaak familiegerunde winkeltjes voor benodigdheden zoals brood, vlees en andere kruidenierswaren.
De groei van het dorp kwam in een stroomversnelling door de invloed van de stoomtrein en de opkomst van de automobiel. Leimuiden kreeg een eigen spoorstation, waardoor het dorp verbonden werd met steden als Leiden en Hoofddorp. Door de gunstige ligging tussen Gouda, Amsterdam en Aalsmeer, en de toename van autoverkeer, vonden steeds meer reizigers hun weg naar Leimuiden. Dit had een positieve uitwerking op de middenstand van het dorp.
Ontdek met behulp van oude ansichtkaarten, ondersteund door korte beschrijvingen, de veranderingen die Leimuiden en omgeving in de afgelopen 125 jaar heeft ondergaan:
Leimuiden - Dorpsgezicht | Heeft de fotograaf deze kinderen verteld dat hij de foto maakte voor een prentbriefkaart? In ieder geval grepen ze de kans om samen op de foto te gaan, want dit waren de hoogtijdagen van de prentbriefkaart. Het is namelijk niet veel later dan 1905, want je kunt nog net het dak van het nieuwe Gemeentehuis zien. We kijken vanuit de kant van Rijnsaterwoude richting de Tolbrug, en alle telefoondraden lopen nog bovengronds, te zien aan de grote houten paal in de verte. De geleiders van deze draden bestonden uit 'witte' potjes en deze werden nog wel eens door baldadige jongelui in wedstrijdverband gesloopt. Twee fietsen markeren de ingang van Café De Sportman, eigendom van de familie van Graas. Het kleine bruggetje verbindt Leimuiden met Vriezekoop-Zuid en de boerderij van Voshart, later de Gebr. van de Boon. (De Klapwaker, 05.1992, p.13)
Leimuiden - Oosteinde | De oude boerderij van Jan van der Meij stond op de hoek van de Dorpsstraat en de Dr. Stapenséastraat, nu bekend als het Dorpsplein. Opvallend is dat rechtsboven op de foto nog net het woord 'Logement' te lezen is. De eigenaar profiteerde blijkbaar van de gunstige ligging in het dorp, dat zich bevond op de route tussen Alphen aan den Rijn en Amsterdam. Dankzij de groeiende mobiliteit kozen veel reizigers ervoor om hier de nacht door te brengen. In de richting van Aalsmeer zien we nog net een paard met wagen; de auto was nog niet voor iedereen weggelegd, al zou dat snel veranderen.
Leimuiden - Postkantoor | Het is tegenwoordig nauwelijks voor te stellen, maar aan het begin van de 20e eeuw kwam de postbode soms wel vier keer per dag langs om de post te bezorgen. In Leimuiden gebeurde dit door Arie van Velzen vanuit het Hulppost-, Telegraaf- en Telefoonkantoor aan de Dorpsstraat. Dit postkantoor was voor iedereen duidelijk herkenbaar, want de naam van het dorp stond met grote letters op de gevel. Binnen in het gebouw stond lange tijd een oude verbindingskast voor de eerste telefoonaansluitingen in het dorp. Later vestigde zich hier de naaimachinewinkel van de familie Los.
Leimuiden - R.K. Kerk | Hoog reikend boven de vele bomen is de torenspits van de Rooms-Katholieke Johannes de Doperkerk goed te zien. Het beeld dateert uit de tijd dat boerenfamilies zich nog in stijl met rijtuigen naar de kerk lieten vervoeren. Tijdens de viering in de kerk werden de paarden tijdelijk gestald in of nabij het koetshuis, dat hier aan de waterkant zichtbaar is. Twee fietsers op de smalle hoofdweg naar Leimuiden laten zich trots fotografen, want een eigen fiets was vroeger het boegbeeld van rijkdom.
Leimuiden - Groeten uit Leimuiden | Een schilder staat hoog op zijn werktrap en kijkt uit over de Dorpsstraat naar wat er beneden gebeurt. Enkele jongeren poseren voor een fotograaf. Zijn collega, gekleed in een licht werkpak, balanceert met een verfblik een paar treden lager op de trap. Het zou goed kunnen dat deze werklui van De Prie zijn, want deze schildersfamilie stond in de regio bekend om hun vakmanschap. Het pand waaraan gewerkt wordt, stamt uit dezelfde tijd als deze prentbriefkaart en deed destijds dienst als kruidenierswinkel van Pieter-Jan de Rijk.
Leimuiden - Nieuwe weg | De Nieuwe weg, hier gezien in de richting van de Ringvaart, was zo smal dat verkeer alleen kon passeren via de aangelegde wisselplaatsen. Later werd de naam van deze weg, die het dorp verbond met de Haarlemmermeer, veranderd in Noordeinde. Achter het gietijzeren hek en de kastanjeboom is nog net een klein stukje van de gevel zichtbaar van het pand waar vroeger N. Kamp, N. Beuk, T. Termeulen, C. Ketel en Jan Rietdijk waren gevestigd. Het gebouw, dat rond 1907 werd opgeleverd, is tegenwoordig bekend als het Chinese restaurant "De Chinese Muur".
Leimuiden - Geref. Kerk | Helaas zijn in Leimuiden in de loop der tijd een aantal oude, beeldbepalende gebouwen ten prooi gevallen aan de slopershamer. Een voorbeeld hiervan is de in 1912 opgeleverde Gereformeerde Kerk of Oosterkerk aan de Dr. Stapenséastraat. De kerk, die in 2015 werd afgebroken, was getuige van vele ingrijpende veranderingen in het landschap en de infrastructuur. Het rustige dorpsbeeld veranderde: de paardenschuur maakte plaats voor de Provinciale Weg, sloten werden gedempt, en de boerderij met moestuin van de familie Van Bostelen moest wijken voor de in 1954 opgeleverde nieuwe school. (Tijdinghen, 12.2006, p.24)
Leimuiden - Ringvaart | Om vanuit Leimuiden toegang te krijgen tot het treinstation van het dorp, moesten reizigers de Ringvaart oversteken via de draai- en basculebrug. De hoge schoorsteen van de nabijgelegen Boterfabriek diende als herkenningspunt voor reizigers vanuit de Haarlemmermeer, die zo al van verre konden zien waar de brug en de toegang tot het dorp zich bevonden. Pas eind jaren '50, na bijna 100 jaar dienst, werd de oude brug vervangen door de Leimuiderbrug. Aan deze waterkant bevindt zich een kleine waterstoep, een korte, lage houten of stenen kade die gebruikt werd als wasplaats voor kleding of om groenten en melkbussen te spoelen. Niet iedereen had destijds de luxe van een waterleiding.
Leimuiden - De Drecht | Een uniek beeld vanaf de Tolbrug dat we tegenwoordig niet meer kennen, want de twee molens in de verte zijn verdwenen. De linker molen, een korenmolen genaamd "De Jonge Pieter", werd rond 1950 verplaatst naar Schipluiden. De foto is voor 1920 gemaakt, aangezien de andere molen, een poldermolen, in dat jaar is gesloopt. Een groepje jonge meiden, de meeste op klompen, staan naast een militair die aan het vissen is. Velen zullen zich afvragen wat het leger te zoeken had in dit kleine dorpje. In verband met de oorlogsdreiging van de Eerste Wereldoorlog waren er meerdere militairen ingekwartierd in een boerderij net naast de Tolbrug. Je komt deze mannen tegen op veel ansichtkaarten uit deze periode.
Leimuiden - Chr. School | Het is goed mogelijk dat de fotograaf enkele kinderen heeft opgetrommeld voor dit fotomoment. Destijds was het niet ongebruikelijk om een scène van tevoren te arrangeren. Veel moeite zal de fotograaf niet hebben gehad om zijn modellen te vinden, want deze foto is gemaakt bij de christelijke school, en je kunt je voorstellen dat menig kind nieuwsgierig was naar zo’n grote camera bovenop een hoog statief. Hoewel we niet weten wie deze kinderen zijn, geeft het een mooi beeld van hoe ze er vroeger in het dorp uitzagen, met hun klompen, petten en schorten.
In het begin van de 20e eeuw kende het dorp Leimuiden drie soorten scholen: de Openbare, de Katholieke en de School met den Bijbel. Kinderen van het christelijke geloof gingen naar de drieklassige School met den Bijbel. Links op deze foto kun je het lesgebouw uit 1906 nog net zien, samen met de aangebouwde onderwijzerswoning. Het schoolgebouw diende ook als locatie voor de repetities van de zangvereniging, waardoor het ook een culturele functie vervulde. De Tweede Wereldoorlog bracht echter weinig goeds voor de school, want deze werd regelmatig gevorderd door de bezetter, waardoor klassen moesten verhuizen naar een plek achterin de kerk.
Na de oorlog nam het aantal kinderen aanzienlijk toe, wat in 1954 leidde tot de opening van een nieuwe school. Het oude schoolgebouw werd in gebruik genomen door de firma Dooyes als kledingatelier. Inmiddels zijn de gebouwen gesloopt, en op die plek vinden we nu de kruising van de Dr. Stapenséastraat met de Tuinderij.(Tijdinghen, 02.2006, p.22) (Tijdinghen, 12.2006, p.24)
Leimuiden - Dorpstraat | Het hondje midden op de weg heeft ten tijde van deze foto nog niet veel te vrezen van andere weggebruikers, ondanks dat dit het drukste knooppunt van het dorp is. Aan de straatlantaarnpaal is een bord met bewegwijzering bevestigd. Vanuit de positie van de foto gaat het verkeer naar Amsterdam naar rechts en naar Gouda door de Dorpsstraat rechtdoor. De gebouwen aan de linkerkant van de weg, een tweeklassige school en een onderwijzerswoning zijn verdwenen. Wellicht herken je de gebouwen aan de andere kant van de weg, want deze hebben de tand des tijds overleefd. Tegenover de Chr. School, aan de andere kant van de weg, kon je terecht voor dagelijkse boodschappen, want daar bevond zich tot 1946 de kruidenierswinkel van Kees de Bruin.
Leimuiden - Groeten uit Leimuiden | De kenmerkende straatlantaarnpaal van het dorp Leimuiden is op deze foto goed te zien. Wat opvalt is de prachtige versieringen rondom de as en de verweerde bewegwijzering borden. Dit exemplaar stond op het kruispunt wat nu is de Dr. Stapenséastraat en het Noordeinde. Onder de kastanjeboom staat een Ford Model A geparkeerd. Het kenteken begint met de letter E, wat betekent dat deze auto uit Overijssel afkomstig is.
Leimuiden - Dorpsstraat | In de Dorpsstraat tegenover de Dorpskerk lijken op het eerste gezicht twee mannen aan het werk te zijn. Een verfblik met kwast op de stoep van een woning verraadt waar ze mee bezig zijn. Aan de overkant van de weg, tussen de rij grote bomen, iepen om precies te zijn, kun je een derde schilder zien.
Leimuiden - Herv. Pastorie | Deze charmante woning uit de jaren dertig, gekenmerkt door de bouwstijl van deze periode, heeft jarenlang dienstgedaan als pastorie voor de naastgelegen Dorpskerk. Pas na jaren van overleg werd het gebouw in 1929 gerealiseerd, omdat de oude pastorie niet meer voldeed aan de eisen en de onderhoudskosten stegen. De nieuwe pastorie aan de Dorpsstraat is inmiddels gesloopt om plaats te maken voor een kerkelijk centrum.
Leimuiden - Molen a.d. Drecht | Aan het einde van de Molenkade stond tot 1950 een korenmolen. Deze fraaie achtkantige bovenkruier, sinds 1882 genaamd “De Jonge Pieter,” werd in 1772 gebouwd door molenmaker Joost Timmers. Na een openbare verkoop in 1935 kwam de molen in handen van Roel ten Brink; de vorige eigenaar, Klaas Duijser, was namelijk beroofd en vermoord. Vanaf 1946 raakte de molen in verval, wat niet onopgemerkt bleef voor een partij uit Schipluiden. De korenmolen van dit Zuid-Hollandse dorp was het jaar daarvoor afgebrand, en men was op zoek naar een vervanger. In 1950 werd de molen afgebroken en verplaatst naar Schipluiden om daar verder te gaan onder de naam “De Korpershoek”. (Tijdinghen, 09.2009, p.16)
Leimuiden - Groeten uit Leimuiden | Voor 1956 bezat Leimuiden een pand dat speciaal was bedoeld als dienstwoning voor de burgemeester. De laatste twee burgemeesters die hier woonden, waren Ninaber en Bakhuizen. Het pand aan de Dorpsstraat, gelegen nabij het gemeentehuis, dateert uit 1908 en werd gebouwd op de plaats van de oude burgemeesterswoning, die wegens de slechte staat werd gesloopt. Het karakteristieke gebouw heeft door de jaren heen enkele kenmerken verloren, zoals de twee spitsen op de dakkapellen, de meeste glas-in-loodramen en de luiken aan de zijkant van het huis. De secretarie, rechts op de foto, werd in 1937 gesloopt. Desondanks is de voormalige burgemeesterswoning nog steeds een prachtig, representatief en groot gebouw met historische waarde voor Leimuiden. Tegenwoordig kun je er onder het genot van een biertje biljarten, want Café Keijzer heeft hier sinds het vertrek van burgemeester Bakhuizen een horecagelegenheid. (Tijdinghen, 03.2008, p.16)
Leimuiden - Groeten uit Leimuiden | Begin 20e eeuw had Leimuiden, naast een katholieke en een christelijke school, ook een openbare school. Dit schoolgebouw stond in de Dorpsstraat, naast de hervormde kerk. Rond 1922 sloot deze school haar deuren, waarna het hoofd van de politie van Dommelen en de firma Rietdijk hun intrek in het pand namen.
Leimuiden - Geref. Kerk, Oosteinde | Binnen de Nederlandse Hervormde Kerk vond in 1886 een kerkscheuring plaats, waardoor een groep kerkgangers in Leimuiden op zoek moest gaan naar een ander gebedshuis. Een tijdelijk onderkomen werd gevonden in een kolen- en turfschuur van br. Van Heijningen. Al snel werd een plan gemaakt om een noodkerk te bouwen. Dankzij de schenking van bouwgrond door P. Oudshoorn, werd aan het Oosteinde (nu Dr. Stapenséastraat) in 1887 de Gereformeerde kerk van Leimuiden in gebruik genomen. De voorkeur ging aanvankelijk uit naar een stenen gebouw, maar door een gebrek aan financiële middelen werd uiteindelijk een houten noodkerk gebouwd, zoals te zien op deze foto. Inkomsten voor de kerk kwamen onder andere uit het verhuren van zitplaatsen aan de hoogst biedende. In 1912 werd de noodkerk vervangen door een grotere stenen kerk. (GereformeerdeKerken.info, De Gereformeerde kerk te Leimuiden 29.02.2020)
Leimuiden - Geref. Kerk | De nieuwe Gereformeerde Kerk of Oosterkerk in Leimuiden werd in 1912 in gebruik genomen ter vervanging van de noodkerk, die te klein was geworden. Het gebedshuis aan het toenmalige Oosteinde is bij de meeste mensen nu beter bekend als de voormalige kerk op het kruispunt van de Dr. Stapenséastraat en de provinciale weg. Architect J. de Kort uit Hazerswoude maakte het ontwerp en begeleidde de bouw, uitgevoerd door timmerman J. Kempenaar, metselaar P. Charlet, schilder Hakker, smid Berends en loodgieter A. Vlasman. Rond 2000 raakte de kerk in verval en werd besloten de dakruiter, een torentje op de voorgevel van het gebouw, eraf te halen. In 2010 werd de kerk buiten gebruik gesteld, waarop een paar jaar later de sloop volgde. (GereformeerdeKerken.info, De Gereformeerde kerk te Leimuiden 29.02.2020) (Reliwiki.nl, Leimuiden, Dokter Stapenséastraat 36 - Gereformeerde Kerk)
Leimuiden - Klooster | Vanwege het groeiende aantal rooms-katholieke kinderen uit Leimuiden en Rijnsaterwoude, nam pastoor Kuypers het initiatief om een groot klooster met leslokalen te stichten waar zusters onderwijs konden geven. In 1905 verrees een imposant klooster met school, gebouwd door de firma van Berkel uit Oude-Wetering. Het geheel werd onder bescherming gesteld van Sint Jozef.
De zusters Franciscanessen uit Rotterdam, waaronder overste moeder Maria Francisca, de Vicaris, zeven zusters en de eerste overste van het nieuwe klooster, zuster Bernarda, waren de eerste bewoners. Bij aankomst van het geestelijke gezelschap op het nieuwe adres konden zij al opmerken dat het kloostergebouw was voorzien van gordijnen voor de ramen en dat de slaapkamers waren ingericht. De kapel had een eikenhouten altaar met een wit stenen tombe.
Na de opening bestond de eerste lichting uit 63 kinderen, allemaal meisjes. Tegelijkertijd werd ook begonnen met een bewaarschool bestaande uit 12 leerlingen en een naaischool van 4 leerlingen. Later werd er in het klooster ook lesgegeven aan jongens, wat in eerste instantie op bezwaren stuitte bij de zusters. In 1922 telde de school al 200 leerlingen, waarvan er 48 in de eerste klas zaten. Het gevolg hiervan was dat de school in 1924 werd uitgebreid met 2 leslokalen.
De stichter van het klooster, pastoor Kuypers, heeft na zijn emeritaat nog jaren bij de zusters ingewoond, voordat hij noodgedwongen om gezondheidsredenen naar Haarlem verhuisde. (De Klapwaker, 11.1996, p.9) (Leidse Courant, 15.07.1961, p.10) (Leidse Courant, 18.07.1961, p.9)
Leimuiden - H.E.S.M. Station | Het spoorwegstation Leimuiden maakte vanaf 1912 deel uit van de spoorlijn Hoofddorp – Leiden. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, lag het station niet in Leimuiden zelf, maar in de Haarlemmermeer. De spoorlijn was dichtbij de Ringvaartdijk gesitueerd, waardoor je vanaf de brug over de Ringvaart al van een afstand de stoomlocomotieven met hun donkere rookpluimen kon zien en horen aankomen. Het stationsgebouw was, net als de stations van Oude-Wetering en Roelofarendsveen, gebouwd volgens een asymmetrisch standaardontwerp.
In de daaropvolgende jaren werd er veel geïnvesteerd om de spoorlijn succesvol te maken. Reizigers merkten dit aan het grote aantal haltes langs de route, wat echter voor irritaties zorgde. Het station van Leimuiden heeft zijn functie maar kort kunnen vervullen, want door de komst van de autobus verloor deze manier van reizen aan populariteit en werd de lijn op oudejaarsavond 1935 opgeheven. In Leimuiden en omgeving was het de bus van Maarse en Kroon die grote concurrentie bood, geholpen door de lagere bedrijfskosten en grote flexibiliteit. Het busbedrijf hoefde immers geen spoor aan te leggen om reizigers te vervoeren en kon dankzij het beschikbare wegennet stoppen waar en wanneer het maar wilde.
Leimuiden - Willem van der Veldenweg | Hoeveel mensen tel jij op de foto? Het zijn er best een aantal, van jong tot oud. Hoe langer je kijkt, hoe meer je ziet. In de verte, vanuit de richting van de Dorpsstraat, zien we een fietser met daarachter een wagen vol producten van het land. Er staat ook een Nederlandse militair op de foto, wat betekent dat deze is gemaakt tijdens de mobilisatie van 1914 tot 1918. Grote kans dat deze man was ingekwartierd in de oude boerderij van de familie Timmers, die nog net te zien is op de foto. De ophaalbrug geeft toegang tot Vriezekoop-Zuid. Naast de bermsloot lag een prachtige tuin met een fazanterie voor de goudfazanten. (Tijdinghen, 12.2013, p.4) (Tijdinghen, 03.2014, p.9)
Leimuiden - Dorpsstraat | De bomen langs de Dorpsstraat hebben het blad verloren en op twee warm geklede dames na is dit stukje Leimuiden kil en uitgestorven. Je zou zeggen dat de fotograaf beter een fotomoment in het voorjaar of de zomer kon kiezen dan dit gezicht uit een guur jaargetij. Desondanks geeft de foto meer details prijs, omdat het beeld niet wordt geblokkeerd door het vele groen dat we kennen uit andere periodes. Voor voetgangers en fietsers is het uitkijken, gezien de grote hoop paardenmest midden op straat. Het is een vertrouwd beeld, en samen met het gekletter van de hoefijzers op de straatstenen zorgde dit voor de nodige overlast.