Waardebepaling

Ga maar eens zoeken op zolder tussen al dat oude papier of eigenlijk zoals de vakterm geldt voor oude platte zaken, zoals foto’s. folders, affiches en je komt ze tegen ansichtkaarten. Er zijn er in Nederland al tientallen miljoenen van op de markt gebracht de afgelopen 150 jaar en begin 20e eeuw nam het verzamelen een grote omvang aan door een groeiende populariteit. Voordat eenieder zich rijk rekent bij een vondst van zo’n ansichtkaart of wellicht een album met ansichtkaarten van opa is het belangrijk om de waarde van het materiaal te bepalen.

Er zijn verschillende voorwaarden waaraan moet worden voldaan om de prijs van een ansichtkaart te bepalen. De meest voor de hand liggende factoren zijn ouderdom en conditie, maar in de praktijk spelen er meer zaken mee.

De gebruikelijke manier om de waarde van een ansichtkaart aan te geven is in geld, maar dit kan ook een sentimentele waarde zijn. Zelf heb ik een oude, onbekende ansichtkaart uit Rijnsaterwoude gevonden waarop mijn overgrootopa met zijn gezin staat afgebeeld. Deze kaart is voor mij dus veel waard, meer dan de prijs waarvoor hij te koop heeft gestaan. Een ansichtkaart kan dus ook een nostalgische of emotionele waarde hebben.

Over het algemeen ligt de prijsklasse van de meeste ansichtkaarten op beurzen en digitale marktplaatsen tussen 1 en 40 euro. Natuurlijk zijn er uitzonderingen, maar deze vind je voornamelijk bij (semi)professionele handelaren.

Verzamelbereidheid

Zoek uit wat de verzamelbereidheid van je verzameling is. Als er nagenoeg geen vraag naar is, zal je dit terug zien in de waarde. Na de oorlog kregen steeds meer mensen vrije tijd en gingen dit gebruiken voor het verzamelen van allerlei toegankelijk en vooral goedkope zaken zoals bijvoorbeeld sigarenbandjes, speldjes en suikerzakjes. Tegenwoordig is dit vanwege een verandering in de vrijetijdsbesteding ingestort. Ondanks al de moeite die opa of een oude oom erin heeft gestopt heeft het op een uitzondering na geen waarde, omdat niemand dit meer verzameld. De waarde van oude postzegels zijn de afgelopen decenia ook flink gedaald, echter voor de zeldzame exemplaren is zeker interesse en dit zie je terug in de prijs. De vraag naar oude ansichtkaarten is tot op zekere hoogte wel in stand gebleven, gezien de bezoekersaantallen op ansichtkaartenbeurzen, al is dit minder dan vroeger, vanwege het online aanbod op digitale marktplaatsen. Er zijn nog genoeg mensen die het leuk vinden om oude ansichtkaarten van het dorp waar ze wonen of vandaan komen te verzamelen en dankzij de op de achterkant geschreven berichtjes, is elke kaart hierin uniek.

Betaalbereidheid

Wat nauw samenhangt met verzamelbereidheid is betaalbereidheid. Er zijn genoeg voorbeelden op digitale marktplaatsen te vinden van gewilde ansichtkaarten die, ondanks dat iedere verzamelaar deze in zijn collectie wil hebben, toch te koop blijven staan omdat de prijs te hoog is. Er is een geldelijke grens die een verzamelaar of zelfs een groep verzamelaars met hetzelfde verzamelgebied bereid is te betalen. Als een verkoper zich hiervan niet bewust is, blijven deze ansichtkaarten te koop staan. Zo doen ansichtkaarten van het dorp Cothen het over het algemeen beter in verkoopprijs dan vergelijkbare kaarten van Leimuiden.

Ouderdom

Het is niet zo dat de waarde van een ansichtkaart automatisch toeneemt naarmate deze ouder is. Zoals in dit artikel al is gesteld, werden er door de grote populariteit begin 20e eeuw veel kaarten op de markt gebracht. Vanzelfsprekend zijn er in de loop der tijd veel verloren gegaan, maar er zijn nog steeds veel beschikbaar op de markt. Een uitzondering zijn de ansichtkaarten, eigenlijk prentbriefkaarten, uit de beginperiode van dit fenomeen. In combinatie met een goed leesbare stempel uit de 19e eeuw en een simplistische afbeelding kunnen deze zeker enige waarde hebben. Een goed voorbeeld hiervan zijn de prentbriefkaarten die werden uitgegeven tijdens de Wereldtentoonstelling in Amsterdam in 1883.

De meeste ansichtkaarten uit de periode 1960-1980 hebben momenteel weinig waarde. Door de verminderde populariteit van het verzamelen van deze kaarten en de in sommige gevallen lagere oplages, kunnen ze in de toekomst echter in waarde toenemen.

Historische waarde

Veruit de meeste verzonden ansichtkaarten bevatten een eenvoudig bericht met een verjaardagsgroet, een bevestiging van een afspraak of gewoon de naam van de afzender. De historische waarde hiervan is gering. Dit kan anders zijn bij ansichtkaarten uit belangrijke momenten in de Nederlandse geschiedenis, zoals de Spaanse Griep (1918-1920), de algemene mobilisatie (1939), de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) en de watersnoodramp (1953). Er zijn voorbeelden van ansichtkaarten waarin gedetailleerd wordt geschreven over de vaak hopeloze situaties tijdens deze periodes. Met de kennis van nu biedt dit een uniek inkijkje in de historische gebeurtenissen van toen. Er zijn verzamelaars die zich speciaal richten op het verzamelen van dit materiaal. Daarnaast heeft dit ook waarde voor lokale en regionale archieven.

Conditie

Het spreekt voor zich dat de toestand of conditie van een ansichtkaart veel invloed heeft op de waarde. Enkele voorbeelden die een negatieve invloed hebben op de verkoopprijs zijn beschadigingen zoals kapotte hoekjes, scheuren, plakresten en waterschade. Aanpassingen op de ansichtkaart zelf, zoals een verwijderde postzegel, een doorgekrast adres of later aangebrachte aantekeningen, hebben eenzelfde negatief effect. Hieruit kun je opmaken dat het van groot belang is dat ansichtkaarten niet ingeplakt worden in een album en dat eventuele aantekeningen met potlood worden aangebracht, zodat een volgende eigenaar deze makkelijk kan verwijderen.

Indien een ansichtkaart is verzonden met een gestempelde postzegel, spreken we van een gelopen ansichtkaart. Dit hoeft geen nadelige gevolgen te hebben voor de waarde. Integendeel, er zijn verzamelaars die juist deze kaarten verzamelen en ongebruikte, ongelopen ansichtkaarten links laten liggen.

Topografische kaarten

Sinds het begin van de 20e eeuw zijn er miljoenen prentbriefkaarten verstuurd vanuit steden zoals Amsterdam, 's-Gravenhage en Groningen. Deze steden trokken veel mensen aan en met de groeiende populariteit van de prentbriefkaart zijn er na meer dan honderd jaar nog steeds veel exemplaren te vinden. De waarde van deze kaarten is meestal laag. Dit is anders bij prentbriefkaarten uit kleine dorpen, want deze zijn uitgegeven in kleinere oplages. Bovendien heeft de snelle verstedelijking in Nederland het bewustzijn vergroot om lokaal historisch en cultureel erfgoed te bewaren. Dit zie je de afgelopen decennia terug in de groei van de vele plaatselijke historische verenigingen.

Thema

Wat het verzamelen van ansichtkaarten zo fascinerend maakt, is dat er voor iedereen wel een geschikt onderwerp of beter gezegd thema te vinden is. Hoe gek je het ook kunt bedenken, iemand verzamelt het wel, zoals tulpenvelden, schapenherders, giftige planten, ezels of begraafplaatsen. De online veilingsite delcampe.net geeft een goed overzicht van de verschillende hoofd en sub- thema's. De populariteit van deze thema's varieert, wat zich weerspiegelt in de waarde van de kaarten. Voor de portemonnee is het verzamelen van ansichtkaarten over het koninklijk huis of kerken een aanrader, aangezien het aantal verzamelaars hiervoor is afgenomen. Dit resulteert in een ruimer aanbod en lagere prijzen. Daarentegen kunnen kaarten met thema's zoals kermissen, stroomtrams of straatleven gemakkelijk meer dan 60 euro opleveren. Een belangrijke voorwaarde is wel dat deze kaarten uit Nederland komen.

De uitgever of producent

Er zijn in Nederland verschillende producenten geweest die ansichtkaarten onder hun eigen naam op de markt brachten. Een voorbeeld hiervan is Dirk v.d. List, ook bekend onder de merknamen Bromografia en Photo Rotatiepers. Door de combinatie van hoogwaardige kwaliteit en lage oplages, vanwege het handmatige productieproces, trekt dit fotografisch materiaal niet alleen verzamelaars van topografische kaarten aan, maar ook verzamelaars die zich specifiek op deze producent en uitgever richten. Hierdoor is er een grotere vraag naar deze zeldzame ansichtkaarten, wat zich vertaalt in een hogere waarde.

Fotokaarten

Om aan de grote vraag tegemoet te komen, kwamen er begin 20e eeuw veel ansichtkaarten op de markt die niet fotorealistisch werden geproduceerd. Door dit proces bleven de productiekosten laag, waardoor iedereen de mogelijkheid had om een ansichtkaart te kopen. Hoewel de fotografie al enige tijd bestond, zagen enkele fotografen mogelijkheden om hun foto's als ansichtkaarten te verkopen. De kosten hiervan waren wel aanzienlijk hoger, maar het resultaat was, mits professioneel geproduceerd, haarscherp en fotorealistisch. Op basis van een glasplaatnegatief werd handmatig een serie afdrukken gemaakt. Je kunt je voorstellen dat dit veel tijd kostte en dat de oplages klein waren. Winkeliers wilden geen grote hoeveelheden ansichtkaarten van specifieke kerken of scholen, waardoor je nog wel eens fotokaarten tegenkomt van vergeten plekjes uit een dorp of stad. Een ander voordeel was dat een fotograaf op elk moment beschikbaar was en snel kon leveren. Daarentegen gebeurde het regelmatig dat er geen naamsvermelding van de locatie op de fotokaart was vermeld.

Fotokaarten zijn door lage oplages van unieke plekken en hoge fotorealistische kwaliteit hoog gewaardeerd door de verzamelaar. Indien er geen naamsvermelding is van de locatie is de waarde een stuk lager.

Gevonden voorraad

Bij het beëindigen van een winkel of het opruimen van de voorraad gebeurt het soms dat er oude ansichtkaarten worden gevonden. Dit kan een aanzienlijke invloed hebben op hun waarde als als geheel in de verkoop gaat.