|
|
| (380 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| Vaak denkt men dat alleen oude gepensioneerde mannen bezig zijn met het verzamelen van oude ansichtkaarten, maar in de praktijk valt dit best mee. Door de grote diversiteit aan onderwerpen, zoals topografie, fantasie, auto’s en treinen, trekt deze liefhebberij ook jongvolwassenen en enkele dames aan. Een ontwikkeling die in 1990 begon, leidde zelfs tot een heropleving van het verzamelen van postkaarten. Bedrijven en andere organisaties kregen de mogelijkheid om hun boodschap als reclameuiting te communiceren via gratis postkaarten, ook wel Freecards genoemd.
| | {{WebsiteHeader}} |
| In dit artikel zal ik mezelf voorstellen en vertellen wat mij heeft gebracht om ansichtkaarten te gaan verzamelen. Vervolgens zal ik kort ingaan op de geschiedenis van de posterijen in Nederland van de afgelopen 150 jaar, de ontwikkeling van de briefkaart en ansichtkaart in het algemeen, en specifiek de ansichtkaarten die zijn uitgegeven voor de dorpen Leimuiden en Rijnsaterwoude.
| | {{DISPLAYTITLE:<span style="position: absolute; clip: rect(1px 1px 1px 1px); clip: rect(1px, 1px, 1px, 1px);">{{FULLPAGENAME}}</span>}} |
| | = Het geheugen van Leimuiden en omgeving = |
| | Dit digitale archief bewaart in beeld en woord de geschiedenis van Leimuiden en omgeving, en ontsluit 125 jaar dorpsleven voor iedereen die het wil ontdekken. |
| | == Over het archief == |
| | Dirk-Jan Kraan, een gepassioneerd verzamelaar, deelt in dit digitale archief zijn beeldcollectie. |
| | * ingescande ansichtkaarten |
| | * gedigitaliseerde filmnegatieven |
| | * ander fotografisch beeld |
|
| |
|
| ==Even voorstellen== | | == Dekkingsgebied == |
| Leimuiden, het dorp tussen het waterrijke gebied van de Westeinderplassen en het Braassemermeer heb ik dankzij de liefde al een tijdje omgeruild voor het pittoreske Cothen, gelegen aan de Kromme Rijn vlakbij het historische Wijk bij Duurstede. Het is prachtig wonen in dit gebied en de weilanden met koeien herinneren mij nog aan de tijd in Leimuiden, de plek van herinneringen aan mijn familie en jeugd. Het blijft toch altijd trekken de plek waar je vandaan komt en nu ik grijze haren begin te krijgen (het zijn er maar een paar) heb ik een grote passie gekregen voor oude foto’s en dan met name ansichtkaarten. Dit is niet van de ene op de andere dag onstaan. Al jaren geleden ben ik als amateur gaan fotograferen en heb hierin zo’n beetje alles gedaan, van natuurfotografie, portretten en luchtfoto’s met de drone. Toch raakte ik hier na verloop van tijd op uitgekeken en mistte een uitdaging. Na het overlijden van moeder en beide opa’s kwam er een grote hoeveelheid oude foto’s van vervlogen tijden op tafel. Na het zien van een prachtige fotokaart met opa Knelange staande voor neergehaalde Amerikaanse bommenwerpen was ik toch echt over. In twee jaar tijd maakte ik de stamboom van mijn familie en hierin speelde nagelaten foto’s van mijn familie een belangrijke rol. Hier stopte het niet; er ontstond een nieuwe passie: het verzamelen van oude ansichtkaarten. Deze kaarten bieden een visuele tijdreis, met geschreven berichtjes, een glimp van het dagelijks leven van toen. | | De collectie omvat Leimuiden en de omliggende dorpen, waaronder Bilderdam en Rijnsaterwoude. Het element ''kleinrond'' in de domeinnaam verwijst zowel naar dit doelgebied als naar een karakteristiek poststempel dat in de filatelie bekend is. |
|
| |
|
| ==De ansichtkaart, als persoonlijke groet met afbeelding== | | == Beelden en artikelen == |
| Tegenwoordig zijn we van alle gemakken voorzien als het op onderling communiceren aan komt. Het is een fluitje van een cent om even de telefoon te pakken om iemand een berichtje te sturen. Iedereen kent nog wel de SMS, al is deze alweer meer dan 30 jaar oud. Populairder is Whatsapp en als het bericht langer van opmaak is stuur je gewoon een email. Deze ontwikkelingen zorgde ervoor dat de omvang van correspondentie als bijvoorbeeld: briefwisselingen, briefkaarten en ansichtkaarten de afgelopen decenniën flink terug liep. Om de kosten te drukken voor een postbedrijf als PostNL, betekend het dat je op termijn drie dagen moet wachten op een poststuk en dat is een grote achteruitgang met vroeger! Ruim 120 jaar geleden, zat er voor de grote massa met een kleinere beurs niets anders op om een bericht per post te versturen. Het post-systeem werkte, zeker met de snelle ontwikkeling van landelijke en lokale spoornet prima. Soms zorgde de postbode er zelfs nog voor dat op dezelfde dag de post werd bezorgd! Je kon de man in uniform met de kenmerkende pet wel 3 tot 4 keer per dag aan de deur verwachten, met misschien wel een kaartje van manlief die op doorreis was ergens in Nederland.
| | Naast de [[Beeldbank|beeldbank]] met foto’s vindt u hier ook een groeiende verzameling [[Artikelen|artikelen]] over de geschiedenis van Leimuiden en omgeving. |
| | Deze artikelen bieden achtergrondinformatie, verhalen en context, waardoor het archief niet alleen beelden toont, maar ook de verhalen daarachter tot leven brengt. |
|
| |
|
| Een wijziging in de Postwet van 1892 zorgde ervoor dat de PTT haar monopolie verloor, waardoor iedereen, mits voldaan werd aan bepaalde eisen, prentbriefkaarten kon uitgeven De gouden periode van de prentbriefkaart was begonnen en veroverde zijn plek als betaalbaar en goedverkijgbaar souvenir van bezienswaardigheden.
| | == Doel == |
| Indien de prentbriefkaart zonder boodschap als ”drukwerk” werd verzonden, dan betaalde men voortaan 1 cent en niet het briekaarttarrief van 2 ½ cent met als gevolg een groeiende populariteit. Veel gezinnen kregen een eigen kaarten album in huis waar ze, vaak gesorteerd op topografie of onderwerp in gingen verzamelen.
| | Zo ontstaat een toegankelijke bron voor: |
| In Duitsland liep men voorop in druktechnieken, zodoende deze fabrikanten in staat waren om te voldoen aan de grote vraag en begin 20e eeuw werden er al miljoenen prentbriefkaarten geproduceerd voor de Nederlandse markt. Tot afkeur van taalpuristen burgerde de Duitse naam voor een prentbriefkaart snel in en spreken we voortaan van een ansichtkaart.
| | * onderzoek |
| | * kennisdeling |
| | * behoud van het lokale verleden |
|
| |
|
| ==De briefkaart, functioneler en formeler voor berichten==
| |
| Tot 1905 vonden er in de post-wetgeving voor het versturen van een bericht op een enkele kaart verschillende veranderingen plaats. Aanvankelijk gebruikte men de briefkaart, een officieel document met een ingedrukte waardezegel, bedoeld om zonder envelop, voorzien van een adressering, te worden verstuurd. Vanaf 1873 verschenen er op de andere kant van de adreszijde korte creatieve teksten en versjes en 10 jaar later gevolgd met kleine afbeeldingen van religieuze aard of bloemen en markeerde het begin van de geïllustreerde briefkaart. Mijn overgrootvader Bartholomeus Kraan, palingboer van beroep, gebruikte net als vele ondernemers met regelmaat zo’n geïllustreerde briefkaart voor het doen van bestellingen en correspondentie met overheden. Opvallende eigenschappen van dit type briefkaart, zijn de fraaie artistieke ontwerpen, als logo’s en andere toepasselijke illustraties.
| |
| In tegenstelling tot een ansichtkaart is de briefkaart functioneler en wordt deze voornamelijk gebruikt voor eenvoudige, vaak zakelijke communicatie, zoals korte mededelingen, uitnodigingen en bevestigingen.
| |
|
| |
|
| ==Kenmerken==
| |
| ===Adresliniatuur===
| |
| Om ruimte te houden voor een geschreven boodschap van de afzender nam de afbeelding op een prentbriefkaart niet alle ruimte aan de beeldkant in beslag, immers het was niet toegestaan om berichten op de adreszijde te schrijven want deze was bedoeld voor een naam, adres en woonplaats. In 1905 veranderde dit en werd wettelijk bepaald, dat de adreszijde van de kaart middels een verticale streep mocht worden verdeeld; de rechterzijde bestemd voor het adres en de linkerzijde voor een boodschap van de afzender. Nu, meer dan 100 jaar later zie je deze adresliniatuur nog steeds terug op nieuwe uitgegeven ansicht- en briefkaarten.
| |
|
| |
|
| | ==Aanbevolen literatuur== |
| | * [https://kleinrondleimuiden.nl/index.php/Boekaanbeveling_Dorpsgeschiedenis_Piet_van_Veen_Een_leven_lang ''Een leven lang'' - Piet van Veen] |
| | * [https://kleinrondleimuiden.nl/index.php/Boekaanbeveling_Verleden_Tijd_Leimuiden_en_Rijnsaterwoude ''Verleden tijd'' - Stichting Oud Leimuiden en Rijnsaterwoude ] |
| | * [https://kleinrondleimuiden.nl/index.php/Boekaanbeveling_Herkent_U_ze_nog ''Herkent U ze nog?'' - Stichting Oud Leimuiden en Rijnsaterwoude] |
|
| |
|
| ===Poststempel=== | | ==Aanbevolen online bronnen== |
| Voor dit artikel is het interessant om dieper in te gaan op de poststempel. De belangrijkste reden voor deze afdruk, geplaatst door een postbeambte, is het ontwaarden van de postzegel om hergebruik te voorkomen. Daarnaast geeft de stempel informatie zoals locatie, datum en tijd, wat nuttig kan zijn om te weten wanneer en waar het poststuk is verstuurd. In Nederland zijn er vele soorten poststempels uitgegeven, maar ik zal me hier beperken tot de plaatsen Leimuiden en Rijnsaterwoude. Voor deze twee dorpen is het kleinrondstempel de oudste cirkelvormige stempel die je kunt tegenkomen op oude briefenveloppen, briefkaarten en prentbriefkaarten. Dit stempel bestond uit twee concentrische cirkels. In de binnenste cirkel stonden de datum en het jaartal, waarbij de naam van de maand was afgekort tot drie letters en de eerste twee cijfers van het jaartal waren weggelaten. Tussen de twee cirkels stonden de plaatsnaam en een uuraanduiding. De diameter van het stempel was ongeveer 22 mm. Het grootrondstempel, verving later het kleinrondstempel. Het gebruik van deze twee stempels was echter onhandig, omdat de karakters voor dag, maand, jaar en uur met een veer bij elkaar werden gehouden en dagelijks meerdere keren moesten worden vervangen, wat een rommelige bedoening was met al dat inkt. Voor de postbeambte was de overstap naar de Typenradarstempel een grote vooruitgang. Bij deze stempel konden cijfers en letters met een radertje worden gedraaid, wat het werk veel efficiënter maakte. Het Nederlandse postbedrijf was echter laat met de introductie van dit type stempel, aangezien het in het buitenland al veel langer in gebruik was. Er zijn verschillende uitvoeringen van dit type stempel op de markt gebracht. De Nederlandse Academie voor Filatelie heeft voor Nederland een uitgebreide inventarisatie van poststempels opgesteld. Hier vinden we het stempelgebruik voor de dorpen Leimuiden en Rijnsaterwoude terug.
| | * [https://www.erfgoedleiden.nl/collecties/1145-bronnen-met-persoonsnamen-leimuiden Bronnen met persoonsnamen – Leimuiden]<br> |
| | * [https://leiden.courant.nu/ Historische kranten, Erfgoed Leiden en omstreken] |
| | <br> |
| | <br> |
| | <br> |
| | ''Deze tekst is mede tot stand gekomen met ondersteuning van AI.'' |
kleinrondleimuiden.nl | oudleimuiden.nl
Het geheugen van Leimuiden en omgeving
Dit digitale archief bewaart in beeld en woord de geschiedenis van Leimuiden en omgeving, en ontsluit 125 jaar dorpsleven voor iedereen die het wil ontdekken.
Over het archief
Dirk-Jan Kraan, een gepassioneerd verzamelaar, deelt in dit digitale archief zijn beeldcollectie.
- ingescande ansichtkaarten
- gedigitaliseerde filmnegatieven
- ander fotografisch beeld
Dekkingsgebied
De collectie omvat Leimuiden en de omliggende dorpen, waaronder Bilderdam en Rijnsaterwoude. Het element kleinrond in de domeinnaam verwijst zowel naar dit doelgebied als naar een karakteristiek poststempel dat in de filatelie bekend is.
Beelden en artikelen
Naast de beeldbank met foto’s vindt u hier ook een groeiende verzameling artikelen over de geschiedenis van Leimuiden en omgeving.
Deze artikelen bieden achtergrondinformatie, verhalen en context, waardoor het archief niet alleen beelden toont, maar ook de verhalen daarachter tot leven brengt.
Doel
Zo ontstaat een toegankelijke bron voor:
- onderzoek
- kennisdeling
- behoud van het lokale verleden
Aanbevolen literatuur
Aanbevolen online bronnen
Deze tekst is mede tot stand gekomen met ondersteuning van AI.